NWO start vijf Onderzoeksprojecten voor innovatieve slimme materialen

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) kondigde de start aan van vijf nieuwe onderzoeksprojecten gericht op de ontwikkeling van innovatieve “slimme materialen”. Deze subsidieronde, met een totaalbudget van €12,5 miljoen, is onderdeel van NWO’s programma “Materialen voor de Toekomst” en beoogt de technologische voorsprong van Nederland op het gebied van hightechmaterialen te versterken.

Doelstelling van het programma

Het NWO-initiatief “Materialen voor de Toekomst” komt voort uit de behoefte om in Europa sneller en efficiënter investeringen in geavanceerde materialen te realiseren, zoals zelfherstellende polymeren, hoogperformante nanocomposieten en multifunctionele coatings. Slimme materialen zijn in staat om van eigenschappen te veranderen wanneer ze blootgesteld worden aan omgevingsfactoren zoals temperatuur, spanning of elektrische velden. Door deze adaptieve karakteristieken kunnen ze aantoonbaar bijdragen aan lichtere constructies, lagere onderhoudskosten en hogere energie-efficiëntie in sectoren zoals lucht- en ruimtevaart, automotive en duurzame energie.

Overzicht van de vijf projecten

• NanoSense™ – Zelfherstellende Nanocomposieten
  Dit consortium, onder leiding van prof. dr. Ir. Marianne Koning (TU Delft), ontwikkelt composietstructuren met een geïntegreerd netwerk van nanokapsels gevuld met een polymerenmatrix. Bij microscheurtjes komen deze polymeren vrij en herstellen ze automatisch kleine beschadigingen. Doel is in 2027 een demovariant te introduceren die relevant is voor Nederlandse wapeningsstaven in de bouw en de windturbinebranche.
• ThermoMorph – Temperatuurgestuurde Metaalkunststof Hybriden
  Onder leiding van dr. Hans van der Meer (TNO) wordt gewerkt aan hybride lagen van metaal en kunststof die bij hogere temperaturen vervormen en vervolgens in een vooraf bepaalde vorm terugkeren wanneer de temperatuur weer daalt. Deze techniek kan het onderhoud van sensoren in offshore-oliepijpleidingen radicaal vereenvoudigen, omdat de materialen in de installatie automatisch in de gewenste configuratie terugschieten na inspecties.
• FlexiCoat – Multifunctionele Coatings voor Elektronica
  Een team rond prof. dr. Sofía Rodríguez (TU Eindhoven) onderzoekt dunne, plastic coatings die zowel een geleidende laag bevatten als bescherming bieden tegen corrosie en UV-schade. Dit project beoogt een coating te realiseren die geschikt is voor toepassing op printplaten in auto-elektronica en medische implantaten. De coating moet extreem licht van gewicht blijven en tegelijkertijd de levensduur van elektronische circuits met ten minste 40 % verlengen.
• PhotoFlex – Fotoreactieve Polymerennetwerken
  Bij dit project werken onderzoekers van Wageningen University (dr. ir. Bram Jansen) aan polymeren die van stijf naar flexibel overgaan bij belichting met specifieke golflengten (ultraviolet of infrarood). Toepassingen liggen voor de hand in slimme verpakkingen: een verpakking die stijf is tijdens transport maar bij aanraking met een bepaalde lichtbron zacht wordt, zodat producten gemakkelijker kunnen worden verwijderd zonder fysiek knipwerk.
• GrapheneX – Geprinte Grafenen Strukturen voor Thermische Koeling
  Het consortium onder leiding van dr. Maaike Smeets (Universiteit Twente) richt zich op de ontwikkeling van 3D-geprinte structuren van grafene-oxide die fungeren als supergeleidende warmtegeleiders. Deze structuren kunnen in datacenters en high-performance computers worden geïntegreerd om oververhitting tegen te gaan. Door de uitzonderlijke thermische geleiding van grafene, gecombineerd met een op maat gemaakte geometrie, verwacht men een temperatuurdalingsrendement van 60 % ten opzichte van traditionele koelsystemen.

Samenwerking met het MKB en industrie

Een gemeenschappelijk kenmerk van de vijf projecten is dat zij nauw samenwerken met Nederlandse mkb-bedrijven en industriepartners die praktijkervaring hebben met materialenproductie en -toepassing. Zo participeert NanoSense™ samen met de Rotterdamse producent Ploeg International B.V., terwijl GrapheneX samenwerkt met het Twentse hightechbedrijf HyperCool Tech. Door deze publiek-private samenwerking ontstaan snel opschalingsmogelijkheden voor prototypes en kan men marktrelevante tests op realistische schaal uitvoeren.

Impact op de Nederlandse technologische ecosystemen

Door een gerichte subsidie van NWO en intensieve samenwerking met kennisinstellingen worden deze projecten gezien als cruciaal voor de versterking van de Nederlandse kenniseconomie. Slimme materialen vormen een bouwsteen in de ambitie van Nederland om toonaangevend te blijven in hightech maakindustrie. Onderzoek wijst uit dat de wereldwijde markt voor slimme materialen in 2025 een waarde van ruim €50 miljard heeft, met een verwachte groei van gemiddeld 12 % per jaar. De vijf NWO-projecten dragen niet alleen bij aan nieuwe productielijnen, maar ook aan een hogere kennisintensiteit in het mkb en het aantrekken van (internationale) talenten.

Vooruitblik

De looptijd van de projecten varieert tussen twee en vier jaar, met tussentijdse demonstraties gepland in 2026. NWO zal gedurende deze periode stages en beurzen beschikbaar stellen voor promovendi en postdocs op de vijf deelnemende universiteiten en onderzoeksinstellingen. Daarnaast stimuleert NWO de open uitwisseling van data en bevindingen via het nieuwe “Slimme Materialen Data Platform”, zodat kennisdeling versneld kan plaatsvinden.
‍
Lees het originele stuk op NWO.nl